Arıların ürettiği propolis ise arı kovanlarının güvenliğini sağlamak için yaptıkları reçinemsi bir maddedir.

---

Propolis, Yunanca “pro” ve “polis” kelimelerinin birleşiminden oluşur. “Pro”, savunma ve giriş anlamında; “polis” ise şehir anlamında kullanılmaktadır. Arıların ürettiği propolis ise arı kovanlarının güvenliğini sağlamak için yaptıkları reçinemsi bir maddedir. Bu madde aynı zamanda kovandaki hijyeni de sağlamaktadır. 

 

Propolis Nedir?

Arılarıların, iğne yapraklı olan ağaçlardan, bitkilerdeki tomurcuklardan, yapraklardan, bitki gövdelerinden ve ağaç salgılarından topladıkları maddeleri, kendi salgı bezlerindeki maddelerle işlemesiyle ortaya çıkan ürüne propolis denir. 

Arıcıların preboli veya arı zamkı olarak da isimlendirdiği bu ürün, bir arı ürünü olarak farklı sektörlerde sıkça kullanılmaktadır.

Kavak, kızılağaç, huş, okaliptüs, akasya, imza ağacı, kestane dahil çok sayıda ağacın yaprak, kabuk, çiçek, tomurcuk, çatlak ve saplarından toplanan oldukça yapışkan maddeler propolisin ana maddesini teşkil ederler (*).

Arılar propolisi kovan içinde pek çok alanda kullanırlar. Yaşadıkları kovanı dış etkenlere karşı korumak, peteklerin iç bölümlerini temizlemek, kovanın iç kısmını dezenfekte etmek, kovan içindeki haşereleri engellemek gibi durumlar için kovan içinde kullanılır. Ek olarak kovan içinde propolis, kovandaki çatlakların giderilmesi, kovan içindeki ısının korunması ve bal peteklerinin güçlendirilmesi, kış aylarına hazırlık olarak kovan girişinin küçültülmesi amacıyla da kullanılır. Bu kullanım, arıların kovan içine ayrı bir koruyucu kanal aracılığıyla girmelerini sağlar. 

 

Propolis Renk Farkı Neden Olur? 

Propolis, ağırlıklı olarak kahverengi olarak görülse de farklı renklerde de bulunabilmektedir. Bu renk farklılığının sebebi pek çok etkene dayanır. İklim koşulları, coğrafi bölge özellikleri, mevsim şartları, toplandığı bitki ve toplanma zamanı, propolisin renk farklılığına neden olabilir. Aynı kovandan toplanan propolis renklerinde de farklılık görülebilir. Bu farklılıklara göre sarı, kırmızı, yeşil ve kahverengi tonlarında görülebilir. 

 

Propolis Nasıl Tüketilir?

Tüketim yöntemi olarak proplisin farklı tüketim şekilleri bulunmaktadır. Ballı karışım, damla, kapsül, tablet, krem, suda çözünür tablet, şurup, sprey gibi formlarda üretilebilmektedir. Propolis fiyatı da propolisin yapısına, toplandığı bölgeye, geçirdiği işlemlere göre farklılık göstermektedir. Propolis kullananlar, propolisin farklı formlarını ihtiyaçları ve beğenileri doğrultusunda tüketebilmektedir.

 

Propolis Tarihçesi

İnsanlık tarihi boyunca pek çok alanda propolisin kullanıldığı bilinmektedir. Çok eskilere dayanan bir tarihi vardır. Antik Mısır’da mumyalama işlemlerinde, halk hekimliklerinde kullanılan bu ürün, günümüzde de çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Arı kovanlarında da ölen arılar kaynaklı oluşabilecek hijyen problemleri için mumyalama işleminde propolisin kullanıldığı gözlemlenmiştir. 

Yunanlılar tarafından keşfedilen propolis, tarih boyunca bir çok farklı alanda kullanılmıştır. Yunanlılar tarafından keşfedildiğinde antibiyotik olarak kullanılan bu arı ürünü, dünyadaki diğer eski medeniyetlerde de çeşitli amaçlarda kullanılmıştır. 

Propolisin içeriğinde; reçine, bitkisel balsam, mum, polen, aromatik yağlar ve diğer maddeler bulunabilir. 

 

Polen ve Propolisin Farkı

Propolisin içeriğinde arı poleninden farklı olarak B1, B2, C, E vitaminleri ve çinko, bakır, demir, magnezyum, kalsiyum, sodyum gibi içerikler de bulunmaktadır. Poleni, bal çiçeklerden toplamaktadır. Arı kovanlarında, arı beslenmesinde kullanılan bir arı üründür. Arı poleni içeriğinde; magnezyum, kalsiyum, çinko, B1, B2, B3, folik asit, biotin gibi içerikler bulunabilmektedir. Çiçekleri dolaşan bal arıları, bu sırada çiçeklerdeki tozlaşmayı da sağlamaktadır.  

Polen ve propolis ürünleri birer arı ürünü olsalar da yapısal olarak birbirinden ayrışırlar. Her iki ürünün de kovan içindeki kullanım amacı farklıdır. Polen, ağırlıklı olarak kovan içinde arıların beslenmesinde kullanılan bir üründür. Propolisin ise kovan içindeki hijyenin sağlanması, kovandaki çatlakların giderilmesi gibi amaçlarla arılar tarafından kullanıldığı bilinmektedir.

 

Propolisin İçeriği Nedir?

Propolisin içeriğinde reçine, esansiyel yağlar, bal mumu, polen, organik kalıntılar ve mineral maddeler bulunmaktadır. Bunun dışında kafeik asit, clerodane diterpenoidin ve fenil ester, bioflavonoilder bulunduğu da gözlemlenmiştir.

 

Propolisin Hasadı Nasıl Yapılır?

Propolisin hasat edilmesi için en uygun aylar eylül ve ekim aylarıdır. Propolis, kazınarak toplanan bir arı ürünüdür. Arıların kovanları propolisle tamir ettiği eylül ve ekim ayları da propolisin fazla olduğu aylar arasında yer almaktadır. Bu nedenle bu aylarda kovanlardan hasat yapılmaktadır.